Bir kültür tarihçisi olarak Ali Emiri Efendi’nin biyografi yazarlığı – kaynakları ve yöntemi –

Abstract

Kültür tarihimizin önemli unsurlarından biri olan şehir monografileri hakkında geçmişte yapılan çalışmalar ne yazık ki sınırlı kalmıştır. Genellikle İstanbul üzerinde yoğunlaşan bu tür çalışmalar; kısmen Bursa ve Edirne gibi önemli şehirlerde devam etmişse de, ülke sınırları içindeki diğer şehir ve bölgeler yeteri kadar bu çalışmaların konusu yapılmamıştır. Anadolu topraklarının eski bir şehri olan Diyarbekir bakımından Ali Emiri Efendi’nin duyduğu bu eksiklik, onu genç yaşta bu yönde çalışmaya yönelterek kaynak ve belge toplamasına ve bu belge ve bilgileri biyografik eserler halinde ortaya koymasına yol açmıştır. Bugün bir kısmı elimizde bulunmayan bu önemli çalışmalarda Ali Emiri Efendi’nin hangi saiklerle hareket edip nasıl bir yöntem izlediği, hangi kaynaklara başvurduğu ve bütün olarak eserinin diğer biyografik çalışmalardan hangi yönlerden farklılık gösterdiği, onun kendi ifadeleri dikkate alınarak bu makalede ortaya konmaya çalışılmıştır.

The past studies on the city monographs, one of the important elements of our cultural history, have been unfortunately limited. Although such studies, generally focused on Istanbul, partly continued on important cities like Bursa and Edirne, the other cities and regions in the boundaries of the country haven’t been efficiently subjected to these studies. This deficiency in terms of Diyarbakır, the old city of Anatolian territories, by leading him to work in this direction and collect sources and documents has caused Ali Emiri Efendi to put forward these documents and information as biographical works at an early age. In this article, by taking his own expressions into consideration, it has been tried to be put forth with what motives Ali Emiri Efendi acts, how he follows a method and what sources he makes references in these significant studies, which we do not have a part of them today and as a whole, in what aspects his work differs from other biographic studies.