XVI. yüzyıl şair tezkirelerinde Arapça mesellerin kullanımı

Abstract

Arap-İslam kültürü ve edebiyatının klasik Türk edebiyatı üzerindeki etkisini gösteren konulardan biri, Arap mesellerinin Türkçe manzum ve mensur pek çok edebî eserde yer almasıdır. XVI. yüzyılda kaleme alınmış yedi şair tezkiresi Arap mesellerinin yer aldığı Türkçe eserlerdendir. XIV. yüzyılda başlayıp XV. yüzyıldan itibaren gelişmeye başlayan inşâ geleneğinin olgun örneklerinden sayılan bu tezkireleri tarayarak ve içindeki Arapça meselleri tespit edip inceleyerek bunların başta tezkireler olmak üzere klasik Türk edebiyatının mensur metinlerindeki yeri ve önemini vurgulama amacını güden bu çalışma, iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümünde; öncelikli olarak Arapça mesellerin nicelik analizine yer verilip bunların tezkirelerdeki kullanım biçimleri üzerinde durulduktan sonra bunlarla oluşturulan edebi sanatlar hakkında bilgi verilmeye gayret edilmiştir. İkinci bölümde ise, söz konusu tezkirelerde ortaya çıkan Arapça mesellerin hem orijinal ve Latin harfleriyle yazılmış hâli hem de Türkçeye tercümesi ve -varsa- kaynağı sunulmuştur.One of the main issues that represents that big influence of culture and the Arabic and Islamic literature on the classical Turkish literature is the issue of Arabic proverbs as being mentioned in numerous Turkish literary works whether in poetry or prose. Poets’ Biographies that are written in the sixteenth century, are considered a major example of Turkish art in prose. Those biographies came into existence in the fourteenth century and started to develop in the fifteenth century. Those biographies included many Arabic proverbs. Consequently, this study aims at showing and ascertaining the value of the Arabic proverbs in the Turkish literary works specifically in prose and in poet’s biographies by collecting and analyzing the Arabic proverbs in those books which are composed in the sixteenth century. This study consists of two main parts; the first one tackles and analyzes the amount of the Arabic proverbs and how it is used, and then it indicates the rhetorical arts that are formed out of using Arabic proverbs. The second part inserts the proverbs which are written in Arabic and the ones written in Latin along with translating, explaining, and mentioning their sources, if exists.