İslamcı feminizm: Müslüman kadınların birey olma çabaları

Abstract

İslamcı feminizm kavramı, İslam kültürü içinde gelişen bir olguya; müslüman kadınların birey olma çabalarına işaret etmektedir. Bu çabaların yansıması, entellektüel müslüman kadınların din ve gelenek içinde kadının durumunu ele aldıkları çalışmalarında ifadesini bulmaktadır. Bu yaklaşımlar, batılı feminist söylem ile bağlantılı olarak değerlendirildiği için bazı soruların araştırılması gerekir: İslamcı feminist söylem, müslüman kadınların bizzat inşa ettiği bir söylem mi yoksa batılı feminizmin silik bir kopyası mıdır? Bu söylem, kendine has bir teoloji üretebilir mi? Bu sorulara giden yolda ilk adım, 19. yüzyılda sistemleşen feminist söylemin İslam kültürünü hangi noktalarda ve nasıl etkilemeye başladığını sorgulamak olacaktır. Bunun için de etkileme sürecini, bu süreçte batılı feminizmle işbirliği yapan oryantalizm, sömürgecilik, milliyetçilik gibi birtakım faktörleri de göz önünde bulundurarak değerlendirmek gerekir. 20. yüzyılın sonuna doğru entellektüel Müslüman kadınlar, Müslüman dünyadaki kadın sorununu batılı feminist söylemi de dikkate alarak tartışmaya başlamışlardır. Böylece, İslam kültürü içinde feminist söylemden dolaylı olarak etkilenen yeni bir kadın söylemi ortaya çıkmıştır. Bu yeni söylem, kadın çalışmaları sahasına katkı yapan bir literatür de oluşturmaya 650 başlamıştır. Son yıllarda, entellektüel müslüman kadınların din ve gelenek içinde kadının durumunu tartışan çalışmalarında dile getirdikleri yaklaşımlar İslamcı feminizm olarak adlandırılmış ve bu entellektüel müslüman kadınlara da İslamcı feminist denilmiştir. Bu makale, zikredilen noktaları göz önünde bulundurarak bu yeni söylemi ele almaya çalışırken bir yandan da tanımlamalar ile ortaya çıkan sorunlara işaret etmeyi amaçlamaktadır.The concept of Islamic feminism indicates a fact, the efforts of muslim women to be individual, which has been growing within Islamic culture. The reflections of these efforts have been seen in the studies that intellectual muslim women discuss the women situation within the religion and tradition. It is necessary to analyze some questions because these approaches have been evaluated in connection with western feminist discourse: Is Islamic feminist discourse a new one constructed by muslim women on their own or an indistinct copy of western feminism? Can this discourse produce a specific theology? First step to examine these questions is to explore in which points and how feminist discourse became systematized in the 19th century began to influence the Islamic culture. Therefore, the process of influence is needed to evaluate considering some factors such as orientalism, colonialism and nationalism that have collaborated with western feminism during this process. Towards the end of 20th century, intellectual muslim women began to discuss the women question in the Muslim world with a specific interest in western feminist discourse. As a result, a new discourse in Islamic culture indirectly affected by feminist discourse has appeared. This new discourse has begun to build up a literature that contributes to the field of women studies. In recent years, the approaches which are put forward by intellectual muslim women on women’s situation within the religion and tradition are called Islamic feminism and these intellectual muslim women are named as Islamic feminists. This paper aims to indicate the problems being occurred with these definitions while it discusses this new discourse considering the points above-mentioned.