Bitki zararlıları tarafından teşvik edilen bitki kokularının bazı önemli predatör türler üzerine etkisi

Abstract

Birçok doğal düşmanın herbivorların neden olduğu bitki uçucularını (HIPVs) kullanarak avlarını bulduğu bilinmektedir. Araştırmada, Y tüp olfaktometre kullanılarak akarlar tarafından zararlanmış fasulye (Magnum), domates (Rio Grande) ve kavun (Kırkağaç 637) bitkilerine ait HIPV'lerin predatör coccinellid Stethorus gilvifrons'un yönelim davranışları üzerine etkisi çalışılmıştır. Ayrıca bazı sentetik HIPV'lerin S.gilvifrons, Orius laevigatus ve Macrolophus caliginosus gibi predatörler üzerindeki etkisi de Y tüp olfaktometrede denenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre S.gilvifrons'un akarla bulaşık olan fasulye (%56,6) ve domates (%53,8) bitkilerini temiz bitkilere göre daha fazla tercih etmiştir. Sentetik HIPV'lerle Y tüp olfaktometrede yapılan denemelerde ise; altı değişik kimyasalda her kimyasal madde için kullanılan dozlarda kokuya (kimyasal madde+hegzan) olan pozitif yönelim ortalamaları ayrı ayrı hesaplanmıştır. Bunların ortalamasından elde edilen yüzdelik değerlerin tüm dozlar arasında en yüksek olanı sırasıyla S.gilvifrons için linalool (%65,5); O.laevigatus için trans-2-hegzenal (%59.3) ve M.caliginosus için MeSA (%52,1)'tır. Bununla birlikte; kimyasal maddelerden trans-2-hegzenal S.gilvifrons ve O.laevigatus türlerinde diğer maddelere göre çekici olduğu belirlenmiştir.Natural enemies of herbivorous arthropods are known to use herbivore induced plant volatiles (HIPVs) to locate their prey. In this study, Y-tube olfactometer was used to test the effect of green bean (Magnum), tomato (Rio Grande) and melon (Kırkağaç 637) HIPVs as well as odours emitted directly by spider mites on the orientation behaviour of the predatory coccinellid, Stethorus gilvifrons and its prey, Tetranychus urticae. In addition, the effect of some synthetic HIPVs on S. gilvifrons, Orius laevigatus and Macrolophus caliginosus was tested. According to our results, S. gilvifrons preferred spider mite infested green bean plants (56,6%) and tomato plants (53,8%) to uninfested plants. The mean positive response to each dose of six chemicals (chemical + hexane) was separately calculated in experiments with synthetic HIPVs in Y tube olfactometer. Of the all calculated percentages for the doses, the highest response was obtained with linalool (65,5%), trans-2-hexenal (59.3%), and MeSA (52,1%) for S. gilvifrons, O. laevigatus, and M..caliginosus, respectively. However, trans-2-hexenal was found to be more attractive to S. gilvifrons and O. laevigatus than other chemicals.