Ermeni kimliğinden ermeni sorununa geçiş sürecinde rol oynayan içsel ve dışsal faktörler

Abstract

Ermeni kimliğinin oluşumunda rol oynayan içsel ve dışsal faktörleri göz önünde bulundurarak Türk-Ermeni ilişkilerinin zeminini tarihi, kültürel ve politik olarak irdelemek Türk-Ermeni ilişkilerinin anlaşılmasında ve geleceğe yeni bir projeksiyon tutmada oldukça önemlidir. Nitekim, tarihsel süreç içerisinde Ermenilerin siyasal, dinsel ve kültürel olarak varlıklarını sürdürmesinde ilk dönem İran ve Bizans’ın sonraları Çarlık Rusyası ve İngiltere’nin aksine hem Selçuklular hem de Osmanlı İmparatorluğu idaresi altında dini, kültürel ve ticari faaliyetlerini sürdürmelerine müsaade edilmiş olması oldukça önemli bir rol oynamıştır. Ancak, 1800’lerin ikinci yarısından itibaren Türk-Ermeni ilişkilerinde yaşanan iyi münasebetlerin yerini çatışmalı bir sürece bıraktığı da bilinmektedir. Şüphesiz bu sürecin ortaya çıkmasında uluslararası ve bölgesel dinamiklerin bir etkisi olmuş olmakla birlikte, Osmanlı idaresi altında uzunca bir dönem birlikte yaşayan toplulukların hem içsel hem de dışsal faktörlerin etkisiyle ayrılıkçı bir program yürütmeye kalkışmaları da önemli bir rol oynamıştır. Bu bağlamda çalışmanın birinci kısmını oluşturan Ermeni kimliğinin inşa edilmesi sürecinin incelenmesinde, Ermenilerin bazı ulusal diyebileceğimiz karakteristik politika refleksleri ve bu reflekslerin onların politikalarına nasıl yansıdığı sorusuna cevap aranmaktadır. Ermeni kimliğinden Ermeni sorununa geçiş sürecinde ise Osmanlı Ermeni azınlığının nasıl uluslararası bir sorunun tarafı haline geldiği sorusuna cevap aranmaktadır.

Examining historical, cultural and political aspects of Turkish-Armenian relations with regard to internal and external factors playing an important role in the formation of Armenian identity is very essential to understand Turkish-Armenian relations. Unlike Iran, Byzantium, Russia and England the toleration given by Seljuks and Ottomans on the religious, cultural and economic activities of Armenians was a considerable factor in the ongoing political, religious and cultural existence of Armenians. However, after the mid 1800’s it’s known that TurkishArmenian relations started to worsen. In addition to fact that international and regional dynamics had a role in this process the communities living long period under Ottoman rule attempted to initiate separatist activities through effective means of internal end external factors.