Câhiz’in diliyle Arap Kültür ve Edebiyatında ‘Asâ’

Abstract

“Asâ”, ağaç hammaddesinin bedevînin elinde ürüne dönüştürülmesinin tarihi gibidir. Yaşadığı göçebe hayatın bir gereği olarak, yanına elzem olandan başkasını almayan bedevi, yanına aldığı elzem’i mümkün olan en iyi şekilde değerlendirmenin yoluna bakmıştır. Bedevinin, yanından hiç ayırmadığı bir enstrüman olan “asâ”, bugün teknolojik ürünlerin sergisi haline gelmiş kalabalık şehirlerde yaşayan bizlerin aklına asla gelmeyecek birçok fonksiyona sahiptir. Daha sonraki dönemde sosyal hayattaki değişikliğe paralel olarak “asâ”nın da fonksiyonlarında bir değişiklik gözlenmektedir. Yerleşik hayatta çöldeki kadar “elzem” bir araç olamayan asâ varlığını korumak için başka fonksiyonlara talip olmuştur. Mesela, bir sosyal statü işareti ve aksesuar olarak varlığını sürdürmeye çalışmıştır. Hükümdarların ellerinde bir güç sembolü olan ve en ince sanatlarla süslenen, peygamberlerin ellerinde mucizeye dönüşen “asâ”, bedevinin elinde çöldeki hayatının vazgeçilmez araç ve gereçlerinden biri olmaktadır. İsim ve şekillerindeki çeşitlilik, tarihinin her döneminde ve toplumun her kesiminde “asâ”nın kendine uygun bir yer bulabildiğinin göstergesidir.“Asâ” (stick) was one of the most important things in bedoin life. When we study bedoin life deeply, we could see “asa” how to 286 change from ordinary wooden property to a vital tool in the hands of bedoins whose life was based on two simple rules: never take with you what is unnecessary, and make maximum use of what you take. This was an indispensible rule of bedoins. Because, they had to run after rains and grass for them and their animals. So in this way of live, “asâ” transformed to a natural extension of human body. In this article we’ll try to prove this truth through Jahiz’s books, one of the most famous man of letters in classical Arabic literature