Divan-ı Hümayun kararlarında Bursa Vakıfları (1553-1649)

Abstract

Vakıflar, sosyal hayatta yerine getirdiği birçok hizmetle Osmanlı medeniyetinin önemli müesseseleri arasında yer almaktadır. Bu yönüyle Osmanlı sosyal ve iktisadi hayatını, vakıflar özelinde inceleyen birçok çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmalarda araştırmacıların sıklıkla kullandığı iki belge türü vakfiye ve kadı (şerʽiyye) sicilleridir. Bununla birlikte Osmanlı vakıflarıyla ilgili önemli bilgileri ihtiva eden Mühimme Defterleri serisinin ise çalışmalarda yeterince incelenmediği görülmektedir. Bu çalışma; Divan-ı Hümayun toplantılarında Bursa vakıflarıyla ilgili alınan kararları konu edinmektedir. Çalışmamızın ana kaynağını ise 1553-1649 yıllarını kapsayan klasik dönem Mühimme Defterleri oluşturmaktadır. Buna göre; konuyla ilgili tespit edilen hükümlerden hareketle; alınan kararlarda hangi vakıfların yer aldığı, dava başvurusunun nasıl gerçekleştirildiği, dava konularının mahiyeti ve kararların vakıfları nasıl etkilediği gibi konular incelenmiştir.

Waqfs are among the most important institutions of Ottoman civilization with the many services they provide in social life. In this respect, there are many studies examining the social and economic life of the Ottoman Empire in the context of waqfs. The two types of documents commonly used by researchers in these studies are the waqfiyyas and Ottoman court records (şerʽiye sicils). However, it is seen that Mühimme registers series which contains important information about Ottoman waqfs has not been examined sufficiently. This study deals with the decisions taken about Bursa waqfs in Imperial Council sessions. The main source of our study is the Mühimme registers of the classical period covering 1553-1649 years. According to this; on the basis of the provisions determined on the subject; topics such as which waqfs are included in the decisions taken, how the case application was filed, nature of the cases and how decisions affect waqfs were examined.