19. Yüzyıl Osmanlı mimarisi süsleme sanatında kullanılan malzeme ve teknik özellikler: Bursa Emir Sultan Cami örneği

Abstract

Türkler, Anadolu’ya geldikten sonra, daha önce burada bulunan toplumların sanatlarından etkilenmişler ve kendi sanatlarını oluşturmuşlardır. 11. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasında sırası ile Anadolu Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemleri yaşanmıştır. Anadolu Selçukluları Dönemi’nde yapılarda en fazla kullanılan yapı malzemesi ahşaptır. Ahşap malzeme tavanlar, taşıyıcılarda, minber ve mihraplarda yoğun olarak kullanılmıştır. Beylikler Döneminde en fazla kullanılan malzemeler tuğla ve taş olarak görülmektedir. Osmanlı Döneminde süsleme, eserlerin duvarlarında yer alan taş malzeme örnekleri, çini tekniği, ahşap süsleme olarak gelişim göstermiştir. Bursa Emir Sultan Cami’nin, ilk yapım tarihi 15. yüzyıl olarak belirlenmektedir, yapı zaman zaman gelişen doğal afetlerde tahrip olmuştur. 1804 yılında taş ve tuğla malzeme ile asıl plan şemasına uygun olarak yeniden inşa edilmiştir. Süsleme programında yoğun olarak uygulanan teknik kalem işidir. Motif özelikleri açısından, bitkisel motifler ağırlıklı olarak kullanılmıştır. Bu çalışmada Bursa Emir Sultan Cami’nin süsleme programında kullanılan malzeme ve teknikleri incelenerek, yapının Türk mimarlık tarihi süsleme sanatı içerisindeki konumunu ve önemini belirlemek amaçlanmıştır. Çalışmada yöntem olarak yapılan literatür araştırmasının yanı sıra bölgede alan çalışması yapılarak yerinde inceleme yapılmış ve yapının fotoğrafları çekilmiştir.

After the Turks came to Anatolia, they were influenced by the arts of the societies that were here before, and they created their own arts. Until the 19th century, Anatolian Seljuk Period, Principalities Period, Ottoman Periods were experienced. It is seen that the use of wood in buildings was common in the Anatolian Seljuk Period. Successful examples of woodworking were exhibited on wooden ceilings, wooden columns, pulpit and altars. During the principalities period, the use of brick and stone materials became prominent. In Ottoman architecture, decoration, stone decorations on the walls of the works, tile art, wood art developed. Bursa Emir Sultan Mosque actually dates back to the 15th century, the structure was damaged in the earthquakes that occurred over time. Plaster, wood, stone and pencil work techniques were applied in the decoration of the square planned and single-domed building using stone and brick materials in 1804. In accordance with the characteristics of the period, hand-drawn decoration gained weight. Motif features can be examined under the headings of herbal, geometric, writing and other. In this study, it is aimed to determine the position and importance of the structure in the Turkish architectural history ornament art by examining the materials and techniques used in the decoration program of Bursa Emir Sultan Mosque. In addition to the literature research carried out as a method in the study, fieldwork was carried out in the region and on-site investigation was carried out and the photos of the building were taken. Plan, section and facade images were obtained from the Archives of the Bursa Regional Directorate of Foundations.