Türkiye' de tespit edilen entomopatojen nematod, Heterorhabditis bacteriophora izolatlarının yüksek sıcaklığa ve su kaybına olan toleranslılıkları ve etkinliklerinin karşılaştırılması

Abstract

Entomopatojen nematodlar (EPN), özellikle Avrupa ve A.B.D' de tarımsal zararlılara karşı biyolojik mücadele kapsamında on yılı aşkın bir süredir etkin biçimde kullanılmaktadır. Etki ettiği zararlı aralığının geniş olması, toprak içerisinde konukçusunu arama yeteneği ve uygulama sırasındaki avantajlarının yanında çevreye ve hedef alınmayan canlılara zararının olmaması sebebiyle Avrupa Birliği ülkeleri ve A.B.D tarafından kullanımı tavsiye edilmektedir. EPN' lerin açık alan uygulamalarındaki başarısını olumsuz etkileyen en önemli faktörler; yüksek sıcaklık ve su kaybına olan hassasiyetleridir. Bu iki stres faktörüne olan hassasiyet, arazideki etkinliğin ve kalıcılığın yanında ambalaj ömrünün de kısalmasına neden olmaktadır. Son zamanlarda yapılan çalışmalar ile bu iki faktörü kontrol eden genlerin döllere yüksek aktarım oranına sahip olduğu bulunmuş ve hibridizasyon yolu ile bu olumsuzlukların önüne geçilebileceği düşünülmüştür. Bu çalışma ile ileride yapılması planlanan hibridizasyon çalışmaları için gereken temel verilerin elde edilmesi amaçlanmış, bu kapsamda Türkiye' nin farklı coğrafik bölgelerinden izole edilen EPN türü Heterorhabditis bacteriophora' nın on ırkı yüksek sıcaklık, su kaybı ve etkinlik denemelerine tabi tutulmuştur. Denemeler sonucunda yüksek sıcaklığa en dayanıklı ırk Antalya'dan izole edilen HB6 ırkı olurken, en hassas ırk ise Erzurum' dan izole edilen HB11 ırkı olmuştur. Su kaybı denemelerinin sonucunda ise su kaybına en dayanıklı ırk yine HB6 ırkı olurken, su kaybına en hassas ırk Samsun' dan izole edilen H-101 ırkı olmuştur. Etkinlik denemeleri Tenebrio molitor larvaları üzerinde gerçekleştirilmiş ve en etkin ırk Samsun' dan izole edilen H-101 ırkı olmuştur. Yapılan tüm denemelere ek olarak ırkların izole edildiği bölgelerin iklim şartları ile tolerans seviyeleri arasındaki ilişki incelenmiş, özellikle yüksek sıcaklığa dayanım ile izole edilen bölgenin iklim şartları arasında ilişki olduğu belirlenmiştir. Ayrıca tüm ırkların etkinlikleri ile tolerans seviyeleri karşılaştırılmış ve aralarında bir ilişki olup olmadığı gözlemlenmiştir.

Entomopathogenic nematodes (EPN) are being used efficiently against insect pests over a decade in Europe and United States of America. European Union countries and U.S.A. recommend the use of EPNs, because of their large host spectrum, host seeking ability, application advantages and no hazardous to the human health and environment. Heat and desiccation are two major stress factors in large scale field applications, and the both stress factors cause short shelf life. Recent researches have revealed that the genes, controlling these stress factors, have high heritability, which has led to the idea of preventing these stress factors through hybridization. In the present study, ten strains of Heterorhabditis bacteriophora, isolated from different geographic regions of Turkey, exposed to heat and desiccation to obtain basic information for a hybridization study that will be performed in future. Results of the experiments showed that the most tolerant strain to the heat was HB6 from Antalya, while the most susceptible strain was HB11 from Erzurum. For desiccation experiments, the most tolerant strain was HB6, while the most susceptible strain was H-101 from Samsun. Efficacy experiments were performed on Tenebrio molitor larvae, and the most efficient strain was H-101. In addition to the all experiments, relationships between tolerances to both stresses, and climatic conditions of geographic origin were examined and relationship found between tolerance to heat and climatic condition of the geographic origin. Furthermore, relationships between efficacies and tolerances to both stress factors were also examined in the present study.