Afet okuryazarlığının psikolojik hazır bulunuşluğa etkisi: Öğretmen adayları örneği

Abstract

Çalışmanın amacı öğretmen adaylarının afet okuryazarlık düzeylerini ve bu düzeyi etkileyen faktörleri araştırmaktır. Bu amaçla, öğretmen adaylarının afet okuryazarlık düzeyleri, bu düzeyi etkileyen faktörler ile psikolojik sağlamlık ve afetlere psikolojik hazırlıklı olma arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Bu bağlamda, çalışma kesitsel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örnekleminde 263 gönüllü katılım gösteren öğretmen adayı yer almaktadır. Verileri toplama sürecinde Afet Okuryazarlık Ölçeği, Afet Tehdidi için Psikolojik Hazırlıklı Olma Ölçeği, Connor-Davidson Psikolojik Sağlamlık Ölçeği ve demografik bilgi formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız gruplar T-testi, ANOVA, korelasyon katsayıları ve regresyon yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları, öğretmen adaylarının %34’ünün yetersiz, %24’ünün sınırlı, %25,9’unun yeterli ve %16’sının mükemmel düzeyde afet okuryazarlığına sahip olduğunu göstermiştir. Doğal afetlere ilişkin ders veya seminer/kurs/çalıştaya katılım sağlanması okuryazarlık düzeyi üzerinde anlamlı etkilere sahiptir. Doğal afetlere psikolojik hazır bulunuşluk üzerinde psikolojik sağlamlığın ve afet okuryazarlığının önemli yordayıcılar olduğu belirlenmiştir. Sonuçlar birlikte değerlendirildiğinde, öğretmen adaylarının farkındalıklarının arttırılması ve bu konudaki teknik bilgi ve becerilerin geliştirilebilmesi için afet eğitimi gibi seçmeli derslerin müfredatta yer alması gerektiğine dikkat çekilmektedir.

Pre-service teachers' awareness of disasters is crucial in raising future generations as informed and responsible individuals. Accordingly, this study aims to investigate the disaster literacy levels of pre-service teachers and identify the factors that influence them. The relationships among their disaster literacy levels, psychological resilience, and psychological preparedness were examined. The study was conducted using a cross-sectional survey model. The sample consists of 263 pre-service teachers who participated voluntarily. During the data collection process, the Disaster Literacy Scale, the Psychological Preparedness for Disaster Threat Scale, the Connor-Davidson Resilience Scale, and a demographic information form were used. The findings indicated that 34% of the pre-service teachers had insufficient, 24% had limited, 25.9% had sufficient, and 16% had excellent disaster literacy levels. The results revealed that participation in courses, seminars, or workshops focused on natural disasters significantly affected participants’ levels of disaster literacy. Psychological resilience and disaster literacy were identified as significant predictors of psychological preparedness for natural disasters. When the results are evaluated, it is emphasized that courses, such as disaster education, should be integrated into the curriculum to enhance pre-service teachers' awareness and develop their technical knowledge and skills regarding disasters.