Adam Ferguson 1723-1816

Abstract

Sosyal bilimlerin tarihinin ciddi incelemeler gerektiren bir saha olmadığını söyleyebilmek ancak- bilgisizlik ve kötü niyetle izah edilebilir. Ne yazık ki, etrafımızda, hala sosyal bilimlerin ne olduğunu, ne başardığını ve neden bir sosyal bilimler tarihine ihtiyaç duyulduğunu soracak kadar aptal insanlar var. Aslında bunları ciddiye almamak lazım. Sosyal bilimler bazılarını rahatsız etse bile; düştüğü yanlışlıklara ve muğlaklığına rağmen günlük hayatımızın, hükümetlerimizin, idarelerimizin ve en önemlisi yirminci yüzyılda kendimizin farkında olabiIişin gerçekleri (kaynakları) İşin tuhafı, "Sosyal bilimler tarihi" ne karşı çıkanların bazılarının bizzat sosyal bilimciler arasından çıkmış olmasıdır. Bunlara bakılırsa o, metodolojiden ve sıhhatli bilgiden mahrum eski devirler bizi neden ilgilendirsin? Yaşayan bir bilim, canlılığı ve varlığını "bugün"ün aciliyeti ve "gelecek"in bekleyişi ile beslemelidir. Bir sosyal bilimin, mesela sosyoloji'nin tarihi ile uğraşmak kapatılmış bir demiryolu hattının zaman çizelgesini hazırlamak gibi boş bir gayret değil midir? Bu "tarihe karşı olmak" tavrını taşıyanlara benim söyleyeceğim tek şey vardır : Sosyal bilimlerin tarihi, çeşitli disiplinlerin en vazgeçilmez esaslarını teşkil eder. Bunun böyle olduğunu görmek isteyenler Adam Ferguson'un çalışmalarına baksınlar; bize hak vereceklerdir. Adam Ferguson'un bu bakımdan dikkate şayan olması , Vico, Montesquieu ve Herder ı unutmadığını söyleyerek belirteyim ki, sadece ilk sosyolog olmasından değildir. Hatta Marx'ı, Sombart'ı ve Schiller'i etkilemiş olmasından da değildir. Bunlar ilave hususlar olabilir. Asıl sebep, yukarda ki genel çizgidedir. Sosyal bilimlerin kendi geçmişleri ile olan bağlantıları ile tabii bilimlerin kendi geçmişleri arasındaki bağlantılan arasında kuvvet farkı hariç, hiç bir şekil farkı yoktur.