Suyûtî’nin Hâşiyesi, Şâmî, Hocazâde ve Zebîdî’nin risâleleri bağlamında beyzâvî tefsiri ve i’tizâl tartışmaları

Abstract

Suyûtî, Beyzâvî tefsiri üzerine yazmış olduğu hâşiyede, Zemahşerî’nin etkisi sonucu bu eserde bulunan bazı i’tizâlî görüşlere dikkat çekmiştir. Talebesi Şâmî, bu eleştiri noktalarını bir risâlede toplamıştır. Osmanlı âlimi Hocazâde Muhammed Vecîh de, bu risâlede bulunan eleştirilerle ilgili bir risâle kaleme almıştır. Zebîdî de bu iki risâledeki görüşleri değerlendirdiği bir diğer risâle yazmıştır. Bu makalede, bir hâşiye üç risâle bağlamında, Beyzâvî tefsiri üzerindeki i’tizâlî etkiler inceleme altına alınacaktır.

Suyûtî has indicated in his annotation on Baydawi’s Qur’anic commentary to some ideas that exist in this commentary which belong to the Mu’tazilah. His student Shâmî has collected these different and criticized ideas in a booklet. An Ottoman scholar, Hocazâdah Muhammad Wacîh has written an another booklet about these ideas that are in this booklet. Zabîdî has written an onother booklet to take consideration these ideas which exist this 156 booklet. In this article, the Mu’tazilitah effects on the Baydawi’s Qur’anic commentary are taken under study in the limit of this annotation and these three booklets.