Kimyasal gübre tüketiminin değerlendirilmesi: Bursa ili örneği

Abstract

Bu çalışmada, Bursa’da 2008 ile 2016 yılları arasında kullanılan kimyasal gübre türleri yapılarına göre sınıflandırılarak yıllık miktarları ve ilçelere göre kullanım miktarları hesaplanmıştır. İlçelerde kullanılan gübre türleri Coğrafi Bilgi Sistemi ile haritalandırılarak tarımsal ürün çeşitleri ile gübre türleri arasındaki istatistiksel ilişkiler korelasyon ve regresyon analizi ile değerlendirilmiştir. Bursa’da nüfus ve ihracatın artması nedeniyle tarımsal üretim ile birlikte gübre kullanımı artmıştır. Azot içeren gübrelerin diğer gübre grupları arasında en yüksek kullanıma sahip olduğu belirlenmiştir. Azotlu (maksimum 82,47 kg/ha Karacabey), azot, fosfor ve potasyumlu (maksimum 31,59 kg/ha-Karacabey), kalsiyum nitratlı (maksimum 8,1 kg/ha-Yenişehir) ve azot ve fosforlu (maksimum 58,45 kg/ha-Yenişehir) gübrelerin kullanımı en çok Karacabey, Yenişehir, Mustafakemalpaşa ve İnegöl’de bulunmuştur. Triple Süper Fosfat (TSP) (maksimum 12,5 kg/ha-Gürsu) ve Zn’li (maksimum 26,84 kg/ha-Gemlik) gübreler Gürsu, Orhangazi, Mudanya, Gemlik ve İznik’te daha fazla kullanılmıştır. En yüksek korelasyon (r2 ) değerleri azot, fosfor ve potasyumlu gübreler ile tarla bitkileri ve sebze üretimi arasında (0,423-0,788) bulunmuştur. Ayrıca, azotlu, azotlu ve fosforlu ve azot, fosfor ve potasyumlu gübrelerin bitkisel üretim ile pozitif ilişkili ve üretimde etkili olduğu belirlenmiştir. Bu çalışma yayılı kirlilik kaynağı olan tarımsal gübre kullanımının il bazındaki dağılımının belirlenebilmesi ve kirliliğin azaltılması için yapılabilecek gübre yönetimi çalışmalarına bilgi sağlaması açısından önemlidir.

In this study, fertilizer types used in Bursa province between 2008 and 2016 were classified according to their chemical structure and their annual usage according to districts were calculated per unit of land. Amount of the fertilizer types used in districts were mapped with Geographical Information System and the statistical relationships between the types of agricultural product and fertilizer were calculated by correlation and regression analysis. Due to the increase in population and exports of Bursa, the fertilizer usage with agricultural production increased. Nitrogen fertilizers were determined to have the highest usage among other fertilizer groups. The usages of fertilizers of nitrogen (maximum 82.47 kg/ha-Karacabey), nitrogen phosphorus potassium (maximum 31.59 - kg/ha-Karacabey), and calcium nitrate (maximum 8.1 kg / ha-Yenişehir), nitrogen and phosphorus (maximum 58.45 kg/ha-Yenişehir) were more found in Karacabey, Yenişehir, Mustafakemalpaşa ve İnegöl. TSP (maximum 12.5 kg / ha-Gürsu) and zinc (maximum 26.84 kg / ha-Gemlik) fertilizers were used more in Gürsu, Orhangazi, Mudanya, Gemlik and İznik than the other districts. The higher correlation (r2 ) values than the others were found between nitrogen, phosphorus and potassium fertilizers and field crops and vegetable production (0.423-0.788). Nitrogenous, nitrogenous and phosphorous and nitrogen, phosphorus and potassium fertilizers were found to be positively related to crop production and effective in production. This study is important in order to determine the distribution of agricultural fertilizer usage, which is the diffuse pollution source, by districts and to provide information to fertilizer management studies that could be done to reduce pollution.