1992 Cilt 4 Sayı 4

Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/11452/13608

Browse

Browsing by Author "Aydın, Hüseyin"

Filter results by typing the first few letters
Now showing 1 - 1 of 1
  • Thumbnail Image
    Item
    Osmanlılarda felsefî düşünce
    (Uludağ Üniversitesi, 1992) Aydın, Hüseyin; Uludağ Üniversitesi/İlahiyat Fakültesi.
    Osmanlıların kültür dünyası, felsefeye olumlu yaklaşmayı engelleyen geleneksel bir takım faktörlerin tesiri altında şekillenmiştir. Bu faktörler arasında, Mutezilenin aklı ideolojileştirmesi, Hanbeli mezhebinin, ağlı hakir gören öğretisinin yaygınlık kazanması, Gazzalî’nin tek yönlü değerlendirilme­si, Moğol istilası ve Anadolu’nun sosyopolitik istikrarsızlığı sayılabilir. Bü­tün bu faktörler, değil felsefî düşünmeyi, bütünü ile ilmi hayatın sürekliliğini, kesintisizliğini olumsuz yönde etkilemiş ve düşünce geleneğini büyük ölçüde zedelemiştir. Ve bu olumsuz tablo, Osmanlılarda da ağırlık olarak belirleyici olmuştur. Osmanlının kültür dünyasına, artık varlığın, nihai tasvirini yapıp bi­tirmiş sayılan ilm-i kelâmın dünya görüşü hakimdir. Bu nedenle, Osmanlı tabiata siatemli, bilinçli ve belli bir plana göre som sorup ondan bir karşılık beklemeyi başaramamıştır. Bu da, bilimlerin dolayısıyla felsefenin kurulup gelişmesine müsait bir ortamın oluşamamasına yol açmıştır. Öte yandan Osmanlıcanın, Türkçenin fonetiğine uygun olmayan yapısından kaynaklanan okuma-yazma oranının düşüklüğü ve buna bağlı olarak geniş bir araştırmacı-düşünür kadrosunun oluşamaması önemli bir olumsuzluk olarak kendim göstermektedir. Yine, Osmanlıda tarih şuurunun tam anlamı ile gelişmemiş olması ile anadil olarak Türkçenin düşünme dili ol­mayışı da felsefî-bilimsel düşüncenin gelişmesini engelleyen temel faktörler arasında karşımıza çıkmaktadır. Bütün bunlara, tedavülde bulunan ilmi- felsefî kitap kadrosunun çok sınırlı oluşu ile eğitim müfredatının "dîni" oluşunu da eklemeliyiz.