Vergleich Deutscher und Turkischer phraseologismen

Abstract

İster kendi anadilinizi, ister bir yabancı dili öğrenirken; örneğin "İngilizceyi konuşabiliyorum" diyebilmek için bir dilin sadece sözcüklerini ve gramerini (dilbilgisini) öğrenmek yeterli almayacak, bir dilin tuzu biberi sayılan, iletişim ağını genişleten ve dili zenginleştiren deyimlerin de bilinçli olarak edinilmesi gerekecektir. Hangi çevrede, düzeyde ve konuda olursa olsun, bu sözlerin kişisel konuşma ve yazışmalarda, gazete dilinde, televizyonda ve kitaplarda mutlaka karsımıza çıkacaktır. Bu çalışmada her dilin kendine has bu frazeolojik (deyimsel) yapısını Almancayı baz alarak Türkçeyle karşılaştırmaya çalıştık. öncelikle frazeoloji alanında kavram çeşitliliğinin yarattığı anlamsal kargaşayı gidermek amacıyla deyimin gerçek sınırını çizmeye; deyim nedir, ne değildir sorusuna cevap bulmaya çalıştık. Burada sözlük çalışması alanında, örneklerimizi seçerken, gerek tek dilli olanlardan Almanca ve Türkçe Deyimler, Atasözleri, üslup ve Günümüz Almancası Sözlüklerinde tarama yaparken olsun, gerekse karşılaştırmalı dilbilim alanında yayınlanan iki dilli deyimler sözlüklerini incelerken olsun büyük özen göstererek özellikle karşılaştırmada yapılan eksiklik ve anlam yanlışları vurgulanmış, sözlük hazırlamanın ne denli büyük bir titizlik gerektirdiğini ve yeni bir karşılaştırmalı sözlüğünün hazırlanması zorunluluğuna dikkat çekilmiştir. Karşılaştırmalı bu sözlüklerde karşılığı olmayan deyimlere, edebi ve gazete metinlerinde en sık rastlanan anlaşılması güç olan bu türe yer verilmemiştir. Ayrıca aralarında eşadlılık (homonymie) bulunan ancak anlamsal açıdan örtüşmeyen deyim örneklerine de rastlamak mümkün. Karşılaştırmamızın anlamsal görünüş bölümünde (bak. 3.2.) sözcüğü sözcüğüne aynı ve benzer nitelikte olan deyimleri Türkçe karşılıklarıyla, karşılğı bulunmayan örneklerde ise çeşitli anlatım yollarına başvurarak oluşturulmuş yabancı dil öğretiminde kullanılmak üzere bir nevi karşılaştırmalı sözlük önerisi yapılmıştır. Günümüzde yabancı dil öğretiminin politik, ticari ve kültürel ilişkiler nedeniyle bildirişimi sağlamak acısından ne büyük önem taşıdığı, ülkemizde bulunan Almanların dilimizi edinmesinde, daha da önemlisi Federal Almanyada yaşayan iki milyonu aşkın i., 2. ve (bu çalışma içerisinde bizi asıl ilgilendiren) 3. nesilden gelen Türk aile fertlerinin Türkceyi anadili, Almancayı da 2. dil olarak konuştukları ve bu konudaki eksiklikleri gerçeğinden yola çıkacak olursak, dilin önemli bir bölümünü teşkil eden deyimleri de bu alana dahil etmeliyiz. Deyimleri dilin kendine has diğer özel yapılarından ayrıştırarak yabancı dil öğretimi içerisinde ayrı ve özel bir derste uygulayarak edebiyat, yazılı anlatım ve de çeviri derslerinin yükünü hafifletebiliriz, zira bu konu, yaptığımız ders içi araştırmalarla birlikte, çalışmamızın 4. bölümünü oluşturmaktadır, özellikle çeviri derslerin de edindiğimiz izlenim, öğrencinin metnin cümle yapısı içindeki deyimi görebildiğini ancak bütüncül anlamı çıkarmakta zorlandığını, bu yüzden de sözcüğü sözcüsüne çeviri yoluna başvurduğunu gösterdiğinden bu deyimsel sözcük gruplarının örneğin stilistik dersinin bir bölümünde karşılaştırmalı olarak işlenebileceği sonucuna vardık.