A 151 nolu mahkeme siciline göre 1593 yılında Bursa

Abstract

Devlet gelenekleri, eğitim kurumları, maliye politikaları, toprak düzeni ve askeri teşkilatıyla tarihe damgasını vurmuş büyük bir Ortadoğu devleti olan Osmanlı Devleti'nin bütün müesselerinin araştırılarak ortaya konulması, günümüz toplumları açısından kaçınılmaz bir ihtiyaçtır. Bu amaçla yapılacak çalışmalarda öncelik verilmesi gereken ilk kaynak, Osmanlı arşivlerinin en önemli yazılı kaynağını oluşturan şer'iye sicilleridir. Şer'iye sicilleri, bir beldede yaşayan insanlar arasındaki hukuk, din, iktisadi, ticari ve sosyal ilişkileri gösteren yazılı belgelerdir.Bu çalışma, A 151/183 nolu Bursa Şer'iye Sicili'ni esas almak suretiyle 80 yıl kadar Osmanlı Devleti'ne başkentlik yapmış önemli bir şehir olan Bursa'nın 1001/1593 yılındaki özellikle sosyal hayatını ele almaktadır. Tez, temel olarak üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, fethinden 1593 yılına kadarki Bursa ve Osmanlı Devleti'nin o dönemdeki devlet yapısı hakkında kısaca bilgi verilmiş, incelenen A151/183 nolu sicil kaydındaki bilgilerin zenginliğine göre, konuyla ilgili eserlerden de faydalanılarak 1593 yılındaki Bursa'nın özellikle sosyal hayatı tanıtılmaya çalışılmıştır.Osmanlı toplumunda yaşayan kadınların hayattan kopuk, ekonomik özgürlüğü olmayan,erkeğin güdümünde yaşayan insanlar olmadığı ve parçalanan ailelerin çocuklarının,vasilik ve nafaka gibi müesseler aracılığıyla korundukları, belgelerden anlaşılmaktadır.Ayrıca farklı inanç ve kültürlere sahip olan Müslüman ve gayrimüslim unsurların,aralarında sosyal, ticari ve kültürel münasebetleri sürdürerek dostluk içinde beraber yaşadıkları görülmektedir. İkinci bölümde ise kayıtların defterdeki sırası esas alınarak önce belgeler konularına göre isimlendirilmiş, ardından özellikle mahalle ve şahıs isimleri belirtilerek genel bir çerçevede özetlenmiştir. Bu bölümde ayrıca geniş bir indeks çalışmasına da yer verilmiştir. Tezin üçüncü bölümünü ise 1001/1593 yılına ait A151/183 numaralı Bursa Şer'iye Sicili'nin latinizesi oluşturmaktadır. Muhteva analizi yapılan bu mahkeme sicili, bundan sonra yapılacak olan araştırmalara, güvenilir yeni malzemeler ve veriler sunması bakımından önem arz etmektedir.As a great middle eastern state which made significant remark in history with itsgovernment tradition, education institutions, economy policies, land regime and army,Ottoman State needs to be studied thoroughly. Sharia Records which is very importantpart of the Ottoman Archieves takes the priority for Ottoman studies. Sharia records is thedocuments contain information about legal, religious, economical, commercial and socialrelations in a certain place.This work deals with the social life in Bursa in 1001 A.H./1593 A.D. according toBursa Sharia Records number A 151/183. The thesis consist of three chapters. The firstchapter gives knowledges about Ottoman State and Bursa from the conquest to 1593 andis enriched with the information derived from the court records in question. Under thelights of the records it is understood that Ottoman women were not expelled from sociallife, nor were they people who had no rights and lived under the men?s management, andchildren of broken families were protected by the institutions such as guardianship andalimony. Besides it is noticed that people from different religions and cultures livedtogether. In the second chapter, documents are classified according to their order in theregister book and each document is summarized. In addition, a detailed index followes it.The thirth chapter is the transliteration of the Bursa Sharia Record number A 151/183.This work would be significant for the following studies, for it presents dependeblematerials and datum.