15377 ve 15463 numaralı temettuat defterlerine göre XIX. yüzyılda Kumanova Kazası'nın sosyo-ekonomik yapısı

Abstract

Osmanlı Devleti XIX. yüzyılın ortalarına doğru çağın gerisinde kalmamak için askeri, iktisadi ve içtimai alanlarda yenilikler içeren Tanzimat'la birlikte bir takım ıstılahatlar gerçekleştirmiştir. Bu alanda yapılan ıstılahatlardan birini temettuat defterleri oluşturmaktadır. Osmanlı Arşivi'nde bulunan temettuat defterleri dönemin demografik ve sosyo-ekonomik yapısına dair zengin bilgiler ve Tanzimat'la birlikte değişen vergileri içermektedir. Bu defterlerin içerdikleri verilerin incelenmesi dönemin sosyal ve içtimai hayatını aydınlatması bakımından önemlidir. Kumanova temettuat defterleri 1845 (H. 1260) yılında düzenlenmiştir. İncelenen defterlerdeki kayıtlara göre Kumanova 1845 tarihinde Üsküp eyaletinin Köstendil sancağına bağlı bir kasaba olarak görülmektedir. Kumanova'da sadece Müslümanların ikamet ettiği Mehmet Bey ve Orta Bunar isimli iki mahalle bulunmaktadır. Ayrıca şehir nüfusunun yarısını gayrimüslimlerin oluşturduğu görülmüş bundan başka farklı herhangi bir etnik ve dini gruba rastlanılmamıştır. Temettuat defterlerinden Kumanova'da pek çok mesleğin icra edildiği görülmektedir. Bunun yanında tarım ve hayvancılık da önemli yer tutmaktadır. Hem Müslümanlar hem de gayrimüslimlerden dönemin rayiç bedellerine göre vergiler toplanmış ve bu vergilerin miktarı temettuat defterlerine kaydedilmiştir.

The Ottoman Empire implemented a set of reforms in the midst of the nineteenth century during the Tanzimat reform era in areas like the military, economic and social in order not to fall behind the age. One of the reforms implemented during this period is the dividend books. The temettuat books avalaible in the Ottoman archives are rich on information about the demographic and socio-economic structure and the changing tax system of that period. Analyses about the contents of these books are important in order to enlighten the era from a social point of view. Temettuat books of Kumanova has been set up in 1845. According to the content of the books examined it can be seen that in 1845 Kumanova was a town in the district of Köstendil in the province of Skopje. This thesis consists of three parts. There are two streets in Kumanova that are resided only by Muslims and these are Mehmet Bey and Orta Bunar. Furthermore it has been seen that half of the population are non-Muslims while any other different ethniciy or religious group hasn't been encountered. It can be seen from the dividend books that a great many professions has been carried out in Kumanova. Besides this agriculture and animal breeding was important in this context. Market value taxes were collected both from Muslims and non-Muslims and the amount of the collected taxes were registered in the dividend books.