Kur'ân’a dair yeni yaklaşımlar: Hüseyin Atay örneği

Abstract

16.yy. dan itibaren Osmanlı’da gözle görülen güç kaybına karşı Batı Avrupa’da yaşanan gelişmeler, 18-19.yy. da küresel ölçekte hızlı değişikliklere neden olmuştur. Özellikle Aydınlanma’nın açığa çıkardığı modernizm, sekülerizm ve pozitivizmin etkisiyle sözkonusu değişikliklerden İslam ülkelerindeki kültürel değerler ve dini algılayış tarzı vegelenek de nasibini almıştır. Zira İslam ülkelerinin ileri gelen aydın kesimlerinde; mevcut din algısı ve dini geleneğin modern hayata eşlik etmediği, insanlık için rehber konumunda olan Kur'ân’ı anlamlandırmaya ve doğruyu yanlıştan ayırt etmeye imkân vermediği düşüncesi hâkim olmuştur. İşte Kur’âncılık, bu minvalde Kur'ân’a yönelik bireysel çağdaş tasvirleri birleştiren bir çerçeve halinde modern dönemde ortaya çıkmış bir ekoldür. Tüm dini konularda Kur'ân vurgusu yapan bu ekol; sünnete, mezheplere ve gelenek olarak adlandırılan dini müktesebata mesafeli yaklaşarak kurtuluşun, Kur'ân dışında her türlü kaynağı reddetmekle mümkün olduğunu iddia etmektedir. Atay ise1960’lı yıllarla birlikte bu ekolün Türkiye’de öncüsü ve önemli bir siması olarak, akla tanıdığı yetki ve duyduğu güvenle tüm gücünü gelenekle hesaplaşarak Türkiye’de Kur’ân merkezli İslam tasavvurunu işlemeye harcamıştır.

16th century The developments in Western Europe against the visible loss of power in the Ottoman Empire from the 18th to the 19th centuries. has also led to rapid changes on a global scale. Especially under the influence of modernism, secularism and positivism brought about by the Enlightenment, cultural values, religious perception and tradition in Islamic countries also had their share of these changes. Because in the leading intellectuals of Islamic countries; The idea that the current perception of religion and religious tradition does not accompany modern life and does not allow us to make sense of the Quran, which is a guide for humanity, and to distinguish right from wrong, has become dominant. In this sense, Qur'anism is a school that emerged in the modern period as a framework that combines individual contemporary depictions of the Qur'an. This school emphasizes the Quran in all religious matters; It maintains that salvation is possible by rejecting all sources other than the Quran, by keeping a distance from the sunnah, sects and religious acquis, which is called tradition. Atay, on the other hand, as a pioneer and an important figure of this school in Turkey in the 1960s, spent all his strength, with the authority and trust he gave to reason, to develop the Qur'an-centered Islamic concept in Turkey, reckoning with tradition.