20. yy. başlarında Osmanlıda İbtidai mekteplerin eğitim müfredatı ve ders içerikleri

Abstract

Bu araştırma, Osmanlı ibtidai mekteplerinin mahiyeti, çeşitliliği, dersleri, ders içerikleri ve eğitim müfredatını incelemeyi amaçlamaktadır. Osmanlı Devleti’nde mektepler, Selçuklu mirasından gelen medrese gibi büyük eğitim kurumlarının yanı sıra, halkın her tabakasına hitap eden, yaşadığı her asırda değişim ve gelişimiyle ortaya çıkan eğitim kurumlarıdır. Bu durum, halkı eğitim iş birliği içerisinde tutarak, toplumun eğitim bilincini ortaya koymuş ve bu doğrultuda hassasiyet uyandırmıştır. Halkın, eğitim müesseselerini sahiplenmelerinde büyük rol oynamıştır. Herhangi bir sözleşme olmaksızın devletin başından toplumun en alt tabakasına kadar toplumsal iş birliği içerisinde işleyen mektep kurumlarının tarihsel süreci ve özellikle 20. Yüzyıl başlarında mekteplerin yaşadığı gelişim ve değişim macerasını ortaya koymak bu araştırmanın temel hedefidir. Araştırma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde eski medeniyetlerden başlayıp Osmanlıya kadar olan süreci kapsayan çocuk eğitimini ele almaktadır. İkinci bölümde 20. Yüzyıl başlarında İbtidai mekteplerin özellikleri, çeşitleri ve gelişimine dair bilgiler verilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise İbtidai mekteplerin müfredat programları, ders içerikleri ve mekteplerde okutulan ders kitapları incelenmiştir. Araştırmada, özellikle Osmanlı Devleti’nin son döneminde oldukça yaygınlaşan mekteplerin; çeşitleri, işlevleri, müfredatları ve içerikleri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın son kısmında verilen örnek ders kitaplarıyla mektep eğitiminin içeriğini somut olarak ortaya koymak hedeflenmiştir. Araştırmanın sonucunda, Osmanlı İbtidai mekteplerinin çeşitliliği ve müfredatlarıyla eğitim sisteminin nasıl şekillendiği ve dönemin eğitim anlayışını nasıl yansıttığı anlaşılmaktadır.

This research aims to examine the nature, diversity, courses, course contents and curriculum of Ottoman primary schools. In the Ottoman Empire, schools were educational institutions that appealed to every segment of the population, in addition to large educational institutions such as madrasahs, which came from the Seljuk heritage, and that emerged with changes and developments in each century they lived. This situation kept the public in educational cooperation, revealed the educational awareness of the society and raised sensitivity in this direction. It played a major role in the public's ownership of educational institutions. The main objective of this research is to reveal the historical process of school institutions that operated in social cooperation from the beginning of the state to the lowest level of society without any contract, and the development and change adventure that schools experienced, especially in the early 20th century. The research consists of three parts. The first part deals with child education, covering the period from ancient civilizations to the Ottoman Empire. The second part provides information on the characteristics, types and development of primary schools in the early 20th century. In the third and final section, the curriculum programs, course contents and textbooks taught in primary schools were examined. In the study, the types, functions, curricula and content of schools, which became quite widespread especially in the last period of the Ottoman Empire, were emphasized. In the last section of the study, it was aimed to concretely reveal the content of school education with the sample textbooks given. As a result of the study, it is understood how the variety of Ottoman primary schools and their curricula shaped the education system and how they reflected the educational approach of the period.