Sosyal muhasebe sistemi (Bursa Organize Sanayi bölgesinde sosyal sorumluluk eğilimi araştırması)

Abstract

Günümüz işletmelerinin ekonomik ve teknolojik gelişmeye paralel olarak giderek büyümesi, işletmelerin faaliyet sonuçları ve çevreye olan etkisi ile ilgilenen kişi ve grupların sayısını arttırmıştır. Ülkelerin sosyo-kültürel yapılarındaki değişmeler işletmelere yeni yükümlülükler getirmiş ve işletmelerin görevleri hakkında yeni anlayışların doğmasına neden olmuştur. İşletmelerin sosyal başarılarının ekonomik ve finansal başarılar kadar açık bir şekilde tanımlanması ve raporlanması hakkındaki görüşler bu gelişmelerin bir sonucu olmuştur. Sosyal muhasebe konusunda geliştirilen yaklaşımlar işletmenin sosyal başarısının değerlenmesi amacıyla atılan önemli bir adımdır. Böylece bir işletmenin yaşadığı çevreyi nasıl etkilediği ve kendisinin nasıl etkilendiği ölçülmeye çalışılır. Bu konuda yapılan çalışmalar daha eski tarihlere uzanmakla birlikte, yoğun araştırma ve çalışmaların 1970’ li yıllarda Amerika Birleşik Devletleri'nde başladığı gözlenmektedir. Muhasebe ve danışmanlık örgütleri, bilim adamları sosyal başarının ölçümleneceği sosyal sorumluluk ilgi alanlarını belirlemeye çalışmışlardır. Belirlenen sosyal sorumluluk ilgi alanlarında sosyal başarıyı değerleyecek ölçüm teknikleri, yöntemleri ve raporlama ilkeleri hakkında çalışmalar yoğunlaştırılmıştır. Avrupa ülkelerinde de benzer çalışmalar yapılmıştır. Bilimsel çalışma ve araştırmaların yanında büyük işletmelerin katkıları azımsanamayacak gelişmeler sağlamıştır. Hükümetler çıkardıkları kanunlar ile konunun sınırlarını belirleyerek uyulması gereken zorunlu ilkeleri ve raporlama tiplerini açıklamışlardır. Sosyal muhasebe sisteminin işletmenin yönetim ve haberleşme teknikleri içindeki boyutları ve önemi gittikçe artmaktadır. Çalışmamızda yakın bir gelecekte önemli gelişmeler göstereceğine inandığımız sosyal muhasebe yaklaşımlarını, sosyal başarının değerlenmesini sağlayan yöntemleri ve raporlanma şekillerini incelemeyi amaçlamış bulunuyoruz. Beş bölümden oluşan çalışmamızın birinci bölümünde; işletmenin sosyo-ekonomik çevresi, sosyal muhasebenin tarihi gelişimi ve tanımı verilerek, sosyal olaylar karşısında işletme davranışları ve işletmelerin sosyal sorumlulukları belirlenmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde; işletme içine yönelik yönetim aracı, öte yandan işletme dışına yönelik haberleşme aracı olarak sosyal muhasebenin amaçları ve ülkelere göre sosyal sorumluluk ilgi alanları konu edilmiştir. Üçüncü bölümde; sosyal muhasebe yaklaşımları ayrıntılı bir biçimde incelenmeye çalışılmıştır. Anlatım şeklindeki yaklaşımlar, klasik muhasebe yaklaşımları, sosyal göstergeler yaklaşımı ve gösterge maliyet yaklaşımı raporlama şekilleri ile birlikte ele alınmıştır. Dördüncü bölümde; sosyal planlama süreci içinde sosyal muhasebenin yeri ve sosyal muhasebe sisteminin özellikleri belirtilerek işletmede sosyal muhasebe sisteminin nasıl düzenlenebileceği konu edilmiştir. Beşinci bölümde; Bursa Organize Sanayi bölgesinde faaliyet gösteren işletmeler arasında sosyal sorumluluk anlayışı ve sosyal sorumluluk ilgi olanları hakkında yayınlanan bilgilerin tesbitini amaçlayan bir anket çalışması yer almaktadır.