Annemarie Schimmel'in tasavvuf kültüründeki yeri

Abstract

XIX. ve XX. yüzyıl, Batı'nm, dinlere ve özellikle de dinlerin mistik muhtevasına yöneldiği bir dönemdir. Bu ilgi, önceleri Hint ve Uzak Doğu' nun mistik kaynağı üzerineyken, son zamanlarda, özellikle Batı dillerine kazandırılan tasavvuf eserleriyle tanınma imkanı bulan, İslâm'ın mistik yönü üzerinde yoğunlaşmıştır. Bu açıdan oryantalistlerin araştırmaları içinde 'tasavvuf önemli bir çalışma sahası oluşturur. Bu oryantalistler arasında din ve tasavvuf tarihi araştırmacısı Annemarie Schimmel, gerek ilmî şahsiyeti, gerekse ortaya koyduğu çok sayıda kapsamlı eserle önemli bir yere sahiptir. Annemarie Schimmel'in tasavvuf kültüründeki yeri, tez çalışmasının temelini oluşturmaktadır. Çalışmanın, daha verimli olması ve sağlam bir zemine oturması için, Schimmel'in oryantalist kimliği sebebiyle, öncelikle, 'oryantalizm' kavramı incelenmiş ve tasavvuf alanında Batı'da yapılan oryantalizmle ilgili çalışmalar hakkında genel bir bilgi verilmiştir. Bu bölümde, 'oryantalizm' kavramının zaman içinde kazanmış olduğu menfî anlam dikkat çekmektedir. Bununla birlikte, oryantalistlerin dil konusundaki vukûfıyetleri ve yoğun çabalan sayesinde telif, tahkîk ve tercüme türünden birçok eseri ilim dünyasına kazandırdıkları da inkar edilemez bir gerçektir. Görüşleriyle ilgili bölümden önce ele alman, Schimmel'in hayatının ve eserlerinin verildiği bölüm, onun düşünce yapısının şekillenmesinde rol oynayan unsurlar hakkında ipuçları vermektedir. Hayatının çeşitli dönemlerinde, Batı'da olduğu kadar, Doğu' da da birçok ülkede bulunması, onun kültürleri bizzat içerden gözlemlemesine ve tanımasına yardımcı olmuştur. Bu kültürlere vukûfıyeti, ayrıca hem Doğu, hem de Batı dillerini iyi bilmesi, onun ortaya koyduğu eserlerin niteliği ve sayısını arttırmıştır. Çalışmanın son bölümünde, Schimmel'in tasavvuf kültürüne bakış açışı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Burada göze çarpan temel nokta, onun 'tasavvufa, sadece mistik bir değer olarak değil, 'îslâmî bir olgu' olarak yaklaşması, 'tasavvufu, İslâm kültürü sentezinde sunmasıdır. Çalışmalarında, objektif olmaya özen göstermesi ve kültürü 'içerden biri' gibi analiz etmesi de, onun alışılagelmiş oryantalist anlayıştan farklı bir konumda olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda, İslâm ve tasavvuf hakkında Batı'da oluşmuş yanlış kanaatlerin düzeltilmesi hususunda, Schimmel'in gerek eserleri ve gerek söylemleriyle bu olumsuz yargıyı düzeltmeye çalıştığı dikkat çekmektedir. Schimmel'in Batı'da tasavvufun tanıtılmasında önemli bir yere sahip olmasının yanı sıra Doğu dillerinde yapmış olduğu çevirilerle, Doğu dünyasında da etkin bir rolü bulunmaktadır.The ninetieth and the twentieth centuries are the time when the west has more interested in world religions and especially in mystic aspects of these religions. Formerly, the west was concerning to mysticism in Indian and Far Eastern countries. However, after Islamic works are translated to the European languages, in recent years, this concern of West intensified around the mystic aspect of Islam. As a result of this process, Sufism became one of the main fields for the studies of the orientalist scholars. The researcher of history of religions and Sufism, Annemarie Schimmel has a significant place among these orientalist scholars both with her deep intellectual character and with her numerous comprehensive works. The place of Annemarie Schimmel in the culture of Sufism is the basis of this study. Because of the orientalist identity of Annemarie Schimmel and to achieve an efficient study, the concept of 'orientalism' is primarily analyzed. Afterwards, general information about western studies on orientalism in the field of mysticism was given. In this part, it is observed that by time orientalism as a concept had mostly negative meanings. Nevertheless, as a consequence of their expertness at language and their efforts, it is a fact that orientalists contributed to the world of with many works of compositions, researches, and translations. The previous part before coming the part analyzing Annemarie Schimmel' s biography and works helps us to understand what the factors were important for shaping her thoughts. In different times of her life, it was so helpful for her to visit not only western but also eastern countries to observe and recognize different cultures deeply inside. In addition to her deepness in these cultures, her advanced level both in eastern and western languages increased the quantity and quality of her works. IllAt the last part of the thesis study, Annemarie Schimmel's standpoint to the culture of Islam is analyzed. The basic point of this part is Annemarie Schimmel's approach to Sufism that she defines it as 'an Islamic fact' not only as a mystic value-, and presents Sufism together with the synthesis of Islamic culture. Her sensitivity for objectivity in her works and her analyses of cultures 'from inside differ her from the ordinary orientalist approaches. Furthermore, it is worth to getting attention that she tried to change the bias of the western mind about Islam and tasavvuf with her works and expressions. Beside of her significant place in presentation of Sufism in the West, her translations in Eastern languages provided her to have an effective role in the Eastern World.