Bir fen bilimleri öğretmeninin hayatı boyunca yaşamış olduğu güç odaklı ilişkilerin fen bilimleri öğretimine yansımaları: Foucault perspektifinden bir otoetnografi çalışması

Abstract

Foucault okul, hastane, tımarhane, hapishane gibi kurumlarda güç ilişkilerinin nasıl şekillendiğini inceleyen bir filozoftur. Olayların Foucault perspektifinden yorumlandığı bu çalışmada otoetnografi yöntemi kullanılarak araştırmacının kendisinin hatıraları veri olarak kullanılmıştır. Bu kapsamda araştırmacı doğumundan bir Fen öğretmeni olarak görev yaptığı mesleki deneyim yıllarına kadar, hayatı boyunca yaşamış olduğu güç ilişkileri ile ilgili hatırlama faaliyetleri yapmış ve bu faaliyetler hayatındaki çeşitli akranlar tarafından kontrol edilmiştir. Üretilen hatırlama metinleri üzerine çeşitli tematik analizler yapılmış ve araştırmacının yaşam kesitlerinde yer alan “ideal öğretmen” ve “ideal öğrenci” modellerinin neler olduğu sorgulanmıştır. Çalışma sonunda “Rol Çeşitliliği Üretimi ve Değişimi, Otoritenin Kendini Saklaması, Fedakârlıklara İzin Verilmemesi, Sermaye ve Dönüşümleri ve Sistemin Adil veya Adalet Getirdiği İnancı” şeklinde beş genel tema çıkartılmıştır. Oluşturulan temalar yorumlandığında, güç ilişkilerinin sadece okul ekseninde oluşup gelişmediği, aslında toplumun genelinde şekillenerek okullarda özelleştiği ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda otorite tarafından toplum, okullar, öğretmenler ve öğrenciler üzerinde sınav özelinde uygulanan güç odaklı ilişkilerin, daha kontrollü bir dille sürdürülmesine olanak veren mekanizmaların işletilmesi önerilmektedir.

Foucault is a philosopher that examines how power relations are formed in institutions like schools, hospitals, asylums and prisons. In this study, where events are interpreted from the viewpoint of Foucault, the memories of the researcher were used as data, through the utilization of autoetnography. In this context, the researcher conducted recall activities regarding power relations that he has gone through throughout his life, from his birth until his professional years as a science teacher, and these activities have been checked by various peers in his life. Various thematic analyses were carried out on the recall texts that were generated, and “ideal teacher” and “ideal student” models, taken from the researcher’s own sections of life, were investigated as to what they constitute. As a result of the study, the following five general themes were created: “Role Diversity Generation and Change, the Authority Hiding Itself, Not Letting Sacrifices, Capital and Its Transformations, and the Belief that the System Is Fair or Brings Justice”. Upon interpretation of the generated themes, it has been revealed that power relations do not form and thrive in school environments, but rather they form in the society in general and take on specific shapes in schools. In this framework, it is recommended that mechanisms be put in place to enable the power-oriented relations, enforced on the society, schools, teachers and students by the authority, to be maintained in a more controlled fashion.