Transplantasyon servislerinin organizasyonu

Abstract

Son 10-12 yılda yeni immunsupresif ilaçların bulunması, teknik ilerlemeler ve organ prezervasyon yöntemlerindeki gelişmelerle, organ transplantasyonları büyük gelişme göstermiş, bu da her yıl artan sayıda transplantasyon yapılmasına yol açmıştır. 1990 yılı içinde dünyada toplam 21.590 böbrek, 2393'ü USA da olmak üzere toplam 3.604 karaciğer ve 3260 kalp nakli gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde ise 1991 yılı sonuna kadar Türkiye Organ Nakli Vakfı Hastanesi'nde 879, Akdeniz Üniversitesi'nde 186, İstanbul Tıp Fakültesi'nde ise tümü kadaverik olmak üzere 120 böbrek transplantasyonu gerçekleştirilmiştir. Günümüzde, böbrek transplantasyonu için 5 yıllık hasta yaşamı % 95, karaciğer ve kalp için % 80'dir. Bu gelişmeler karaciğer-böbrek, kalp-karaciğer-böbrek, pankreas-böbrek kombinasyonları gibi birden fazla organın aynı hastaya nakledilmesine ve özellikle bazı tür organ tümörlerinde çok geniş rezeksiyonlar ve birden çok sayıda organın topluca nakli olan "Cluster" organ transplantasyonlarının da yapılabilmesine yol açmıştı. Major bir cerrahi dal haline gelen transplaniasyon cerrahisi kendi strüktürünü de ortaya koymuştur. Diğer cerrahi dallardan farklı olarak, organ vericisi ve alıcısı en ardışık olarak ameliyat edilmesi ve organ almak için ekibin çoğu zaman başka şehirlere seyahat etmesi gereği bir takım lojistik problemler de ortaya çıkarmıştır. Tüm bu işlemlerin genellikle gece, hafta sonu gibi zamanlarda cereyan etmesi söz konusudur. Ayrıca, transplantasyon geçiren hastanın kendilerine özel sorunları , organ alınması ve organ prezervasyonu işlemleri , aşırı bir disiplinin kurulması gereği ortaya çıkarmıştır . Organ nakli sonuçlarının belirgin olarak iyileşmesi, giderek artan sayıda organ nakli talebi gelmesi, birçok hastaneyi transplantasyon programı kurmaya zorlamıştır. Öyle ki, organ nakillerinin yapılıp yapılmadığı o hastanenin kalitesinin bir göstergesi olarak alınabilmektedir. Bu yazıda, bir transplantasyon servisinin planlama ve işleyişi, ana hatları ile ele alınmıştır.